Akut ishal bebeklerde sık görülen, önemsiz bile sayılabilecek, evde tedavi edilebilen ve hekime başvurmayı gerektirmeyen bir hastalıktır. Ama bazen basit bir hazımsızlık biçiminde başlayan ishal iyi tedavi edilmemesi ve zaten çok ağır geçmesi yüzünden birkaç gün içine hızla ilerler. Bebeğin genel durumuna ileri derecede bozarak sonunda zehirli mide-bağırsak iltihabının bütün ağırlığıyla yerleştiği ciddi bir hastalığa dönüşebilir. Bebeğin ateşi yüksektir, bazen koma gibi derin uykuya dalabilir, bazen de en küçük bir uyarıya sıçrayarak, ağlayarak yanıt verir. Yüzü uzamış, incelmiş gri-beyaz renktedir; gözleri çökmüştür, hüzünle uzaklara bakar; gözkapakları mavi bir halkayla çevrilidir. Her türlü beslenme değişikliğine ve tedaviye dirençli, kusmaya ağır basan, vücut sıvıları açısından zengin, sarıyeşil renkli bir ishal vardır. Bebeğin ağırlığı önemli ölçüde azalır; dahası ishal ve kusmayla çok miktarda sıvı kaybettiğinden derisi solar ve kurur. Deri iki parmak araşma alınıp bırakıldığında ince tabakalar halinde kırışır ve kırışıklık çok geç düzelir. Organizma ancak kendi sıvısını kullanabilir ve bebek ağızdan sıvı alamaz duruma gelmiştir. Ayrıca hücre yıkımı sonucu ortaya çıkan organik asitler ve bağırsak boşluğundaki mikroplardan açığa çıkan maddeler gibi zararlı maddeler organizmada birikmeye başlar, çünkü böbrekler de iyi çalışamaz ve bu maddelerin ancak çok azım vücuttan atabilir. Su kaybına eklenen toksik madde birikimi nedeniyle önemi artan bu tür mide-bağırsak iltihabına "zehirlenme" ya da "metabolik yıkım" da denir. Solunum, dolaşım ve boşaltım sistemi işlevleri bastırılmıştır. Sinir sistemi ve karaciğer yetersiz çalışmaktadır. Organizmanın ise bu koşullara karşı savaşacak çok az yedek gücü kalmıştır.

ZEHİRLENME NEDENİ
Hastalığın üç dönemi çok önemlidir: Su kaybı, asidoz ve zehirlenme dönemleri Bu üçü birbirine bağlıdır ve birbirinden etkilenir. Döngüsel biçimde her biri başlangıç ya da bitiş dönemi olabilir. Su organizmanın yapısındaki en önemli maddedir ve yenidoğanda vücut ağırlığının yaklaşık yüzde 70'ini oluşturur. Normal koşullarda alınan ve yitirilen suyun birbirini dengelemesi su miktarını sabit tutar. Ama bebekte su dengesi çok kolay bozulabilir ve ağır sonuçlar doğurur. Zehirlenme su dengesini olumsuz etkiler. Bebek su içer içmez kusmaya başlar; terleme, solunum, en çok da ishal ve kusmayla sürekli sıvı kaybeder. Bu kayıp nereden karşılanır? Vücudun su yedekleri belli bir süre için bu duruma karşı koymaya yeter. Önce hücreler arası bölgedeki sıvı kullanılır. İshalde, bağırsak duvarından bağırsağa önemli ölçüde sıvı geçişi olur, ama kaybedilen miktardaki sıvı dokulardan kana geri emilerek bu kayıp hemen karşılanır. Sıvı kaybı çok hızlı ve uzun süreliyse, dışarıdan da hiç su alınamıyorsa dokularda sıvı tükenir, kan yeterince su çekemez ve gittikçe koyulaşır. Artık basit, karşılanabilen su kaybı değil kalp dolaşım güçlüğü söz konusudur. Bu ikinci aşamada kan, sıvısını önemli ölçüde yitirdiğinden damarlarda zorlukla dolaşır, akciğerleri yavaş geçer, çok az oksijen alır; böbreklerden az kan süzülür ve kanın organizmanın çeşitli bölgelerinden topladığı zehirli maddelerin de ancak küçük bir bölümü böbreklere verilebilir. Sonuç olarak kanda aşın miktarda karbon dioksit ve zehirli maddeler toplanır; asillik düzeyi anormal ölçüde yükselir ve asidoz ortaya çıkar. Kanın oksijenlenme yetersizliğini akciğerlerdeki havayı yenileyerek karşılayabilmek amacıyla solunum hareketleri hızlanır. Bebeğin solunumu yüzeysel ve hızlı, sanki bir av kovalanıyormuş gibidir. Kan basıncı düşer ve nabız parmakların altında hissedilmez hale gelir; deri iyi oksijenlenme sonucu oluşan pembe rengini yitirir, solar ve grimor bir renk alır. Eğer bebek kendi haline bırakılır, etkili bir tedavi uygulanarak şok belirtileri düzeltilmez ya da kan kaybı giderilmezse hücreler de zamanla kendi sularını kaybeder ve çok ağır bir durum ortaya çıkar. Bundan en erken etkilenen sinir hücreleridir. Bu hücrelerin susuz kalması sinirsel-ruhsal belirtilere yol açar. Bunlar zehirlenmenin artık son evresinde bulunulduğunu gösterir. Bebek artık çok az tepiri verir, hangi konuma getirilirse öyle kalır, çok yorgun olarak soluk alır ve ağlamaz.

TEDAVİ
Her türlü mide-bağırsak iltihabında olduğu gibi zehirli ishalde de alınacak ilk önlem, beslenmeyi durdurmaktır. Sindirim kanalı bütün yiyecek artığını atana
değin dinlenmeye bırakılmalıdır. Verilecek yeni besinler ne sindirilir, ne de emilebilir; buna karşılık bağırsak mukozasını daha da tahriş ederek bağırsak mikroplarına taze bir üreme ortamı hazırlar. En az bir gün boyunca bebeğe yalnızca sulu besinlerden oluşan bir diyet uygulanmalıdır. Sakarinle tatlandırılmış kaynamış su (bazı mayalanma süreçlerini engellemek için şeker kullanılmamalıdır), açık çay ya da kaynatılmış pirinç suyu gibi dışkı sıvısını düzenleyici maddeler verilmelidir, Bu tip içeceklere az miktarda bitkisel maddeler, örneğin keçiboynuzu ya da havuç unu eklenerek bunların sıvı emici etkilerinden yararlanılabilir. Böylece dışkı sertleşir ve sıvı kaybı bir ölçüde engellenir. Eğer kusma bebeğin bu içecekleri bile almasına izin vermeyecek ölçüde inatçıysa ve önlenemiyorsa, damardan sıvı verilmesi zorunludur. On iki, bazen yirmi dört saat süreyle toplardamardan sıvı verilerek bebeğin sürekli sıvı kaybı karşılanabilir. Bu tedavi ancak bir hastane ortamında yapılabilir. Bu tedavi bebeğin genel durumu çok ağırlaşmadan uygulanırsa, normal olarak yirmi dört saat içinde kusmalar kaybolur, ishal biçimindeki dışkı sayısı önemli ölçüde azalır ve dışkı belli bir yoğunluk kazanır. Çok geçmeden bebek kendine gelir; yüzü pembeleşerek hastalıklı görünmekten çıkar; solunumu sakinleşir; derisi parlak ve gergin halini yeniden kazanır. Sıvı kaybı karşılandıktan sonra beslenmeye azar azar başlanabilir. Verilecek besin miktarı hesaplanırken dışkının miktarı ve özellikleri dikkate alınmalı, birden aşırı miktarda besin yükleyerek bebeğin bunu reddetmesine ve ishalin yeniden başlamasına yol açılmamalıdır.